Sekswerk in België: waarom het aanpakken van precaire situaties dringender is dan een nieuwe wet
In België is sekswerk een complex onderwerp dat sociale, economische en politieke kwesties combineert en gepassioneerde debatten oproept. Sinds de decriminalisering van prostitutie in 2022 en de invoering van een sociaal statuut voor sekswerkers (SW) in december 2024 heeft het land historische stappen gezet om deze activiteit te reguleren. Deze wetgeving, vaak wereldwijd als baanbrekend bestempeld, stelt sekswerkers in staat om fundamentele rechten te genieten, zoals arbeidscontracten, ziekteverzekering, zwangerschaps- of vaderschapsverlof en pensioenbijdragen, waardoor hun status in lijn wordt gebracht met die van andere werknemers. Toch blijft precaire leefsituaties een dagelijkse realiteit voor een meerderheid van de sekswerkers, vooral voor migrerende vrouwen en mensen in zeer kwetsbare situaties. Dit artikel onderzoekt waarom het aanpakken van precaire situaties een absolute prioriteit moet zijn, veel dringender dan het aannemen van nieuwe wetten, en stelt concrete oplossingen voor om de levensomstandigheden van sekswerkers in België te verbeteren. Voor een diepgaande analyse van de controverses rond deze wetgeving, lees ons artikel Gaat België pooierpraktijken legaliseren? De Belgische wet op betaald sekswerk in het hart van een internationale polemiek.
Het huidige juridische kader: veelbelovende vooruitgang, maar met beperkingen
België heeft in 2024 een mijlpaal bereikt door als eerste land een juridisch kader te bieden dat sekswerkers in staat stelt formele arbeidscontracten te ondertekenen. Deze hervorming, het resultaat van jarenlang pleitwerk door organisaties zoals Utsopi, beoogt sekswerk te normaliseren en uit de schaduw te halen door sociale beschermingen te garanderen die vergelijkbaar zijn met die van andere beroepen. De implementatie van de wet toont echter aanzienlijke tekortkomingen die de impact ervan beperken. In slechts vijf maanden werden slechts drie aanvragen voor erkenning van werkgevers geregistreerd, wat wijst op een beperkte acceptatie door de sector. Abolitionistische organisaties, zoals Isala, bekritiseren deze wetgeving en stellen dat deze het risico loopt de macht van pooiers te versterken door een systeem te legitimeren dat vaak gebaseerd is op uitbuiting, vooral van migrerende vrouwen, die een aanzienlijk deel van de sekswerkers in België uitmaken. Deze vrouwen, vaak in een irreguliere situatie, blijven blootgesteld aan mensenhandel en misbruik, zonder dat de wet concrete oplossingen biedt om hen te beschermen. Voor een diepgaande analyse van de debatten die door deze hervorming zijn ontstaan, lees ons artikel Gaat België pooierpraktijken legaliseren? De Belgische wet op betaald sekswerk in het hart van een internationale polemiek. Bovendien pakt deze wetgeving de wortels van precaire situaties niet direct aan. Voor veel sekswerkers is sekswerk geen vrije keuze, maar een noodzaak opgelegd door economische, sociale of migratiegerelateerde beperkingen. Zonder robuuste ondersteuning om levensvatbare alternatieven te bieden, blijft de wet een gedeeltelijk instrument, niet in staat om de levensomstandigheden van de meest gemarginaliseerde mensen te transformeren. Sophie, een anonieme sekswerker, vertelt bijvoorbeeld hoe ze onmiddellijk na een keizersnede weer aan het werk moest vanwege een gebrek aan financiële middelen of een sociaal vangnet. Haar getuigenis benadrukt een systemisch probleem: formele rechten, hoewel noodzakelijk, zijn niet voldoende om echte autonomie te garanderen. Stigmatisering verergert deze precaire situaties door sekswerkers te isoleren en hun toegang tot openbare diensten te beperken. Om de emotionele impact van deze stigmatisering te verkennen, lees ons artikel Vooroordelen en discriminatie: hoe stigmatisering het emotionele welzijn van escorts in België beïnvloedt.
Precariteit: een centrale hindernis voor sekswerkers
Precariteit is de grootste uitdaging waarmee sekswerkers in België worden geconfronteerd, en manifesteert zich in meerdere vormen die de financiële, sociale en juridische dimensies van hun bestaan raken. Op financieel vlak is sekswerk vaak een antwoord op het ontbreken van levensvatbare economische alternatieven. Lage lonen, werkloosheid of het onvermogen om toegang te krijgen tot stabiele banen duwen veel mensen, vooral vrouwen, naar deze activiteit. Zelfs met het nieuwe statuut blijven de inkomsten vaak ontoereikend om essentiële behoeften zoals huisvesting, medische zorg of de opvoeding van kinderen te dekken. Op sociaal vlak isoleert de stigmatisering van sekswerk de sekswerkers, waardoor ze worden afgesneden van sociale netwerken en openbare diensten. Deze marginalisering is bijzonder acuut voor transgenderpersonen of migranten, die te maken hebben met kruisende vormen van discriminatie. Op juridisch vlak leven sekswerkers in een irreguliere situatie in constante angst voor uitzetting, wat hen verhindert hun rechten op te eisen, misbruik aan te geven of toegang te krijgen tot gezondheidszorg en sociale bijstand. Deze multidimensionale precariteit creëert een vicieuze cirkel, waardoor het verlaten van sekswerk extreem moeilijk wordt, zelfs voor degenen die dat wensen. Ter vergelijking: Zweden heeft met zijn abolitionistische model, aangenomen in 1999, de vraag naar prostitutie verminderd en tegelijkertijd fors geïnvesteerd in uitstapprogramma’s. Deze initiatieven bieden toegang tot stabiele huisvesting, beroepsopleidingen, financiële steun en psychologische begeleiding, waardoor sekswerkers zich kunnen heroriënteren naar andere sectoren. In België zijn dergelijke programma’s vrijwel afwezig, waardoor sekswerkers in een overlevingsmodus blijven waarin precariteit hun keuzes bepaalt. Organisaties zoals Utsopi en Isala benadrukken de dringende noodzaak om concrete oplossingen te implementeren om deze tekortkomingen aan te pakken.
Concrete oplossingen om precariteit aan te pakken
Om de precariteit van sekswerkers effectief aan te pakken, moet België verder gaan dan wetgevende hervormingen en investeren in ambitieuze sociale maatregelen. Een gestructureerde sociale begeleiding is essentieel om levensvatbare alternatieven te bieden. Geïnspireerd door het Zweedse model kunnen door de staat gefinancierde uitstapprogramma’s worden opgezet, met onder meer aangepaste beroepsopleidingen, prioritaire toegang tot betaalbare huisvesting en psychologische ondersteuning om sekswerkers te begeleiden in hun transitie. Voor migrerende sekswerkers, die bijzonder kwetsbaar zijn, zijn specifieke maatregelen nodig, zoals het verstrekken van tijdelijke verblijfsvergunningen om hen toegang te geven tot sociale diensten zonder angst voor uitzetting. Deze initiatieven vereisen nauwe samenwerking tussen overheidsinstanties, organisaties zoals Utsopi en Isala, en sociale diensten om hun effectiviteit te garanderen. De strijd tegen stigmatisering is een andere belangrijke prioriteit. Grootschalige bewustwordingscampagnes kunnen het publiek informeren over de realiteit van sekswerk, vooroordelen doorbreken en een betere sociale acceptatie bevorderen. Deze campagnes kunnen gebruikmaken van getuigenissen van sekswerkers om hun ervaringen te humaniseren en aandacht te vragen voor hun uitdagingen, zoals besproken in ons artikel Vooroordelen en discriminatie: hoe stigmatisering het emotionele welzijn van escorts in België beïnvloedt. Tegelijkertijd is het cruciaal om instellingen zoals de politie, gezondheidsdiensten en maatschappelijk werkers te trainen om een welwillende en niet-oordelende benadering van sekswerkers aan te nemen. Deze trainingen kunnen worden geïnspireerd door internationale goede praktijken om een respectvolle behandeling te garanderen, vooral voor migrerende of transgender sekswerkers, die vaak te maken hebben met institutioneel geweld. Tot slot spelen organisaties zoals Utsopi en Isala een centrale rol in de begeleiding van sekswerkers. Deze organisaties bieden directe ondersteuning, juridisch advies en ruimtes voor uitwisseling, maar missen vaak de financiële middelen om hun activiteiten uit te breiden. Een verhoogde steun van de staat, in de vorm van subsidies of partnerschappen, zou hun capaciteit versterken en veilige ruimtes creëren waar sekswerkers kunnen samenkomen, ervaringen delen en toegang krijgen tot geschikte middelen. Deze ruimtes kunnen ook dienen als platforms om de specifieke behoeften van sekswerkers te identificeren en het overheidsbeleid in een meer inclusieve richting te sturen.
Conclusie: prioriteit aan sociale actie
De wetgevende hervormingen van 2022 en 2024 markeren een belangrijke stap in de erkenning van de rechten van sekswerkers in België, maar ze zijn niet voldoende om de precariteit waarmee de meerderheid van hen wordt geconfronteerd te doorbreken. Concrete oplossingen, zoals uitstapprogramma’s, versterkte sociale begeleiding en de strijd tegen stigmatisering, moeten dringend worden geïmplementeerd om sekswerkers toekomstperspectieven te bieden. Voor een diepgaandere verkenning van deze kwesties, lees onze artikelen Vooroordelen en discriminatie: hoe stigmatisering het emotionele welzijn van escorts in België beïnvloedt en Gaat België pooierpraktijken legaliseren? De Belgische wet op betaald sekswerk in het hart van een internationale polemiek op onze blog. Call-to-action: Wilt u meer weten over oplossingen om sekswerkers te ondersteunen of over andere sociale kwesties in België? Bezoek onze blog [Bunniz.be](https://www.bunniz.be/fr/blog) voor diepgaande analyses. Voor het optimaliseren van de zichtbaarheid van uw inhoud, neem contact op met een lokale SEO-agency zoals Elocos.